Sepet Kur Nedir?
Finans piyasalarında yatırım yapanların en çok kullandıkları yatırım aracı dövizdir. Dövizle işlem dendiği zaman döviz kurlarındaki dalgalanmalar doğan fiyat farkları üzerinden kar edilmesi anlaşılıyor. Döviz üzerinden finans piyasalarında işlem yapanların en çok duyduğu ve dikkat ettiği konulardan biri sepet kurdur. Bir ülkenin para biriminin diğer ülkenin para birimlerine karşı konumunu öğrenmek için sadece bir dövize bakmak yeterli değil. Sepet kur için birden fazla dövize bakmak lazım geliyor. Ayrıca bu dövizler keyfi olarak seçilmez. Ülkenin en fazla ithalat ve ihracat yaptığı ülkeler ve kullandığı dövizler baz alınır. Özetle, sepet kur, birden fazla döviz kullanılarak oluşturulan bileşimden sonra ortaya çıkan yeni kur değerini ifade etmektedir. Bu kur değeri için sepet ifadesinin kullanılmasının nedeni de birçok dövizin buraya eklenmesi sonucu oluşmasıdır.
Sepet Kur Hesaplanması ve Örnek Döviz Kur Sepetleri
Peki, f? Sepet kurun nasıl oluştuğunu anlamak için ilk olarak kendi para birimimiz üzerinden örneklem yapabiliriz. Türkiye’nin en çok ilişki içinde olduğu dövizler Euro ve ABD dolarıdır. Bu dövizler karşısında Türk Lirasının değerini ölçmek amacıyla oluşturulan sepete sepet kur denir. Döviz sepet kuru olarak da adlandırılan bu kurun hesaplanması için karşılık olarak seçilen dövizlerin kuru toplanarak ikiye bölünür. Böylece oluşturulan kur, sepet kur veya döviz sepet kurudur:
(1 ABD Doları + 1 EURO) / 2
(3,41 + 3,61) / 2 = 3,51
Demek ki, Türk Lirasının sepet kuru veya döviz sepeti kuru 3,51’dir.
Bu durum başka ülkelerin para birimleri için değişiklik göstermektedir. Örneğin, Hint Rupisi için sepet kur oluşturursak Hindistan’ın yakın ilişki içerisinde olduğu ülkelere bakmak gerekir. Bunlardan biri ABD Doları, diğeri ise Birleşik Arap Emirlikleri Dinarıdır. Hindistan Rupisi için döviz sepeti kuru,
(ABD Doları + BAA Dinarı) / 2
(68,57 + 18,65) / 2 = 43,61
Bu hesaplama Rusya için Çin Halk Cumhuriyeti Reminbisi (Yuan) ve ABD Doları üzerinden yapılacaktır.
Bu işlem sayesinde bir para biriminin sepet kur değerini hesaplayabilirsiniz. Yukarıda da bahsedildiği gibi burada dikkat edilmesi gereken husus sepet kurun hesaplanması için kullanılan dövizlerin en yakın ilişki içerisinde olduğu ülkelerin para birimleri olması gerekiyor. Sepet kur için iki-üç döviz kullanılabileceği gibi ona kadar döviz de sepete dahil edilebilir. Sepet kurun hesaplanması için gereken bir diğer önemli kıstas ise TCMB kapanış kurlarının kullanılması gerektiğidir.
Sepet Kur Hesaplaması Nerelerde Kullanılır?
Sepet kur veya döviz sepeti kurunun hesaplanması en çok finans piyasalarında işlem yapan yatırımcıların gerek duyduğu bir döviz karşılaştırmasıdır. Riski paylaştırmak adına portföy yatırım yapan borsa yatırımcıları, bir dövize bağlı kalmak yerine birkaç döviz üzerinden işlem yaparak hem kazanç olanağını artırıyor hem de riski paylaştırmış oluyorlar. Burada gerekli olan farklı döviz kurlarının yatırımcının para birimine olan karşılığını hesaplamaktır.
Döviz sepeti kurunun hesaplanmasının bir diğer önemi ise dış ticaret faaliyetleri için gerekli olmasıdır. Bu hesaplamanın yapılması sayesinde dış ticarette hesaplamaların daha net bir şekilde yapılması, maliyet ve verimlilik analizinin yapılmasında kullanılıyor. Bunların yanı sıra Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının döviz politikaları belirlenirken de sepet kur veya döviz sepeti kuru kullanılmaktadır.
Bir önceki yazımız olan Otomatik Ödeme Talimatı Nedir ? Otomatik Ödeme Talimatı Nasıl Verilir ? başlıklı makalemizde Ödeme talimatı nedir, otomatik ödeme ve Otomatik ödeme talimatı hakkında bilgiler verilmektedir.