Merkez bankası nedir ?

Son günlerde merkez bankasının yaptığı faiz artışı ile herkes merkez bankasnın  ne demek olduğunu ve ne gibi görevlerinin olduğu merak etmeye başladı. Bu makalede merkez bankasının tarihini ve ne demek olduğunu öğreneceksiniz. Öncelikle merkez bankası nedir ve neden merkez bankasına ihityaç vardır ona bakalım. 19. Ve 20. Yüzyılda artan savaş maliyetleri ve devlet giderleri sebebiyle devletler ucuza borçlanmanın yollarını aramaya başladılar. O zamana kadar devletler zengin bankerlerden ve iş adamlarından borçlanmaktaydılar.

Bu kişiler çok yüksek faizle borç veriyorlardı. Bu da devletlerin güçlerini bir anlamda azaltıyordu. Bu noktada devletler merkez bank fikrini benimsemeye başladılar. 1800’lerden itibaren çeşitli ülkeler merkez bankaları kurmaya başladılar. Türkiye cumhuriyeti merkez bankası (TCMB) da anonim bir kuruluş şirket olarak 11 haziran 1930 yılında kuruldu.  Merkez bankası her ne kadar milli ve yerli bir kurum olarak anlaşılsa da tamamıyla milli değildir.

TCMB hisselerinin yüzde 51’i  hazineye, geri kalan hisseler de çeşitli yerli ve yabancı bankalr ve tüzel kişiliklere aittir. TCMB Türkiye’deki bütün para mali ve kur işlemlerinin ve politikalarının düzenlenmesinden sorumludur. Kağıt paranın basımından  dağıtılımasına kadarki bütün diğer işlemlerden de sorumludur. Bütün bunları yaparken tamamen bağımsız bir finans kurumu olduğunun altını da çizmek gerekir. Faiz artırımı ve enflasyonun dengelenmesi gibi işlemlerde de merkez bankası büyük bir role sahiptir.

Merkez Bankası’nın Görev ve Yetkileri

Merkez bankası hükümetten ve diğer tüm dış baskılardan bağımsız olarak ülkenin para politikalarından sorumludur. Birkaç tane ana görevinden bahsetmek gerekirse, bunu bir liste halinde yapabiliriz.

• Kambiyo politikası (rejimi): türkiye sınırları içinde uygulanacak döviz kruu politikalarından merkez bankası sorumludur. Serbest kur ya da rekabetçi kur söylemleri bu politikaya dahildir.
• Para arzı ve dağıtımı: TL basımından ve para üzerindeki ekonomik politikalardan sorumludur. Buna kısaca likidite sağlamak da denir.
• Altın ve döviz rezervi: ülkenin milli çıkarlarının korunması ve gerektiği zaman harcanması için altın ve döviz stok eder. Bunların saklanmasından da sorumludur.
• Fiyat istikrarı: enflasyonla mücadele ve fiyatların ortalama bir düzeyde kalmasını sağlamak da merkez bankasının bir görevidir. Gerektiğinde faiz artırımı da yapabilmektedir
• Borçlanma: en önemli işlevlerinden birisi de devletin uygun bir fiyat ve faize borçlanabilmesini sağlamaktadır. Bunu bono ve tahvil basıp satarak yapar.

Bir önceki yazımız olan Akbank SMS ile kredi başvurusu nasıl yapılır ? başlıklı makalemizde akbank, kredi başvurusu ve nasıl yapılır hakkında bilgiler verilmektedir.