1980’li yıllardan itibaren tüm dünyada en çok tartışılan konuların başında küreselleşme geliyor. Küreselleşme, diğer bir deyişle globalizasyon tüm dünyada kültürel, ekonomik, ideolojik ve politik bütünleşme sürecini tanımlamak için kullanılmaktadır. Aslında başlangıç itibariyle 15. Yüzyıla kadar götürebileceğimiz küreselleşme olgusunu 1980’li yıllarda daha çok hissetmemize neden olan şey ise neo-liberal ekonomi politikalarının yaygınlaşarak ekonomik alanda küreselleşmenin daha etkili bir hale gelmesine neden olmasıdır. Bu sayede küreselleşme farklı ideolojilerin bütünleşme süreci olmakta çok savunulan bir ideoloji haline gelmiştir.
Küreselleşmeden bahsederken genelde onun üç boyutu üzerinde durulur: kültürel; ekonomik ve siyasi boyutlar. Bu yazımızda da Türkiye’de küreselleşme sürecinin etkileri bu boyutlar üzerinden ele alınacaktır.
Kültürel Küreselleşmenin Türkiye’ye Etkileri
Küreselleşmenin ayrı ayrı kültürlere olumsuz etkilerini öne çıkaran iddiaların temel savları küreselleşmenin dünya çapında bir homojenleşme yarattığıdır. Özellikle, Anadolu gibi bin yıllar boyunca birbirinden farklı onlarca medeniyet ve kültürün harmanlanması sonucunda ortaya çıkan büyük bir kültürün taşıyıcısı olan coğrafyada kültürel küreselleşmenin sonucunda daha Amerikanvari bir yaşam tarzının oturmaya başlaması küreselleşmenin olumsuz etkileri olarak değerlendirilmektedir. Küreselleşme sürecinde Türkiye’nin kültürel alanda entegrasyonuna en bariz örnek AB üyelik sürecidir.
Ekonomik Küreselleşme ve Türkiye’nin Ekonomik Özgürlüğü
Küreselleşmenin ekonomik olarak olumsuz etkilerinin başında zengin ve fakir ülkeler arasındaki makası açmasıdır. Sermayenin işgücünün daha ucuz olduğu bölgelere yönelmesi ve durmadan yeni alanlar yaratarak büyümesi sonucunda zengin ülkeler daha zengin yoksul ülkeler daha yoksul hale geliyor. Türkiye de gelişmekte olan ülke olarak küreselleşmenin olumsuz etkileriyle karşı karşıya kalıyor. Uluslararası finans piyasalarındaki dalgalanmalar, dünyadaki ekonomik krizlerin ülkemize doğrudan etki etmesi küreselleşmenin getirdiği olumsuz sonuçlar olarak değerlendirilmektedir. Bunun yanı sıra Türkiye’de küreselleşme sürecinin etkilerini gösteren en önemli olaylar Türk Telekom, Eti Bank, Sümer Bank, TEKEL gibi kuruluşların özelleştirilmesidir. Ekonomik küreselleşmenin ülkemizde yarattığı en önemli tartışmalar ise özelleştirilmeler üzerinden yaşanmakta ve yabancı sermayenin özelleştirme yoluyla devlete ait kuruluşları satın almasının ekonomik özgürlüğe pranga vuracağı yönünde eleştirilere neden olmaktadır.
Buna rağmen ekonomik küreselleşmenin sonucu olarak Türkiye’de yatırım alanlarının değerlendirilmesi ülkedeki işsizlik sorunun azaltılmasına etki etmiş, GSYH’nın artımını sağlamıştır.
Küreselleşmenin Siyasi Boyutu
Küreselleşmenin siyaset alanına etkisinin sonucu olarak ulusal politikalar arasındaki keskin sınırlar ortadan kalkmakta ve küresel siyaset alanı oluşmaktadır. Ülkelerin iç meselesi olarak bazı sorunlar uluslararası alana taşınarak daha tehlikeli bir boyut kazanabiliyor. Özellikle, BM, NATO, Dünya Bankası, IMF gibi uluslararası kuruluşlar devletlerin iç politika ve stratejilerine etki etmektedir. Bütçe belirlemeden sosyal politikalar ve altyapı çalışmalarına kadar birçok alanda devletin egemenliği törpülenmekte, bu kuruluşların harcama ve strateji belirleme konusundaki özgürlükleri kısıtlanmaktadır. Bu duruma en güncel örnek Yunanistan’ın borç krizinden sonra aldığı kredileri geri vermesi için devletin sosyal hayattaki etkinliğinin azaltılmasıdır. Ülkemizde ise bu durumu 2001 Şubat Ekonomik Krizi’nde yaşamış, Türkiye’de ekonomi politikası belirleme tekeli devletin elinden alınmış, IMF’nin belirlediği politikalara uymak zorunda bırakılmıştık. Küreselleşmenin siyasi alana etkisinin bir diğer sonucu da terörün küresel çapta yayılmasıdır. DEAŞ’ın ulus ötesi niteliği, PKK’nın Kürt sorunu olmaktan çıkarak yabancı ülkelerin Türkiye’ye etki gösterme aracına çevrilmesi bunun en bariz örnekleridir. Bir iç sorun olan Kürt sorununun uluslararası alana taşınması hukuki ve evrensel haklar yoluyla değil, doğrudan terörün desteklenmesiyle gerçekleşmektedir. Böylece, PKK sorunu AB ülkeleri ve ABD başta olmakla çok sayıda ülkenin ortak meselesi haline gelmektedir.
Küreselleşmenin siyasi etkileri her zaman olumsuz değildir. AB’ye entegrasyon sürecinde AB’nin öne sürdüğü üyelik şartları doğrultusunda Türkiye’nin kendi kurumlarını düzenlemesi ve çok sayıda reform gerçekleştirmesi daha hukuk ve evrensel haklara dayalı bir devlet inşası yönünde önemli adımlar olarak değerlendirilmektedir.
Bir önceki yazımız olan Otomatik Ödeme Talimatı Nedir ? Otomatik Ödeme Talimatı Nasıl Verilir ? başlıklı makalemizde Ödeme talimatı nedir, otomatik ödeme ve Otomatik ödeme talimatı hakkında bilgiler verilmektedir.