Forex piyasaları son yıllarda dünya genelinde yatırımcıların ilgisini en çok çeken piyasalardan biri olmuştur. Günlük yaklaşık 6 trilyon dolar seviyesindeki işlem hacmiyle dünyanın en likid piyasasıdır. Bunun altında yatan neden olarak, forex piyasasında hafta içi 5 gün ve 24 saat boyunca işlem yapılabilme imkanının bulunması, işlem yapmak için internet bağlantısı olan bilgisayar ya da akıllı cep telefonunun yeterli olması gösterilebilir.
Denetime neden ihtiyaç duyuldu?
Ancak, forex piyasasında gönül rahatlığıyla işlem yapılabilmesi için yatırımcıların aklındaki en önemli soru forex’in yasal olup olmadığı sorusuydu. Bu yasal zemini sağlanması ve piyasanın denetiminin yapılması bir zaruret haline gelmişti. Bu nedenle de gerekli düzenlemeler yapılmaya başlandı.
SPK nedir?
Denetim, verilen bir hizmetin doğru şekilde, eksiksiz ve güvenilir olarak verildiği hususunda ilgili taraflara bir güvence verme amacıyla yapılmaktadır. Hemen her büyüklükte ve sektörde işletmeler kendi iç denetimlerini karlarını maksimize etmek için yaparlar. Pek tabii olarak, devlet de vatandaşlarının huzuru ve güveni için pek çok konuda denetim yürütmektedir. Bu bağlamda, devlet fonksiyonu içinde birçok düzenleyici ve denetleyici kurum bulunmaktadır. 1981 yılında 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile kurulan Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) da bir düzenleyici ve denetleyici kurum olarak belirlenmiştir.
SPK’nın amaçları
SPK’nın kuruluş amacı ise özetle; sermaye piyasalarının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, birikim sahibi yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını ve yatırımcıların ülkenin kalkınmasına yardımcı olmalarını temin etmek amacıyla tasarruflarını menkul kıymetlere yatırılmasını sağlamaktır. Bu kapsamda SPK sermaye piyasalarının adil ve etkin olarak çalışabilmesi için piyasanın ve kurumların işleyişinin nasıl olması gerektiğini belirleyen kuralları düzenler.
Forex Piyasasına Türk yatırımcı ilgisi artınca SPK devreye girdi
SPK yukarıda belirtilen amaçları doğrultusunda, ülkemizde yatırımcısı hızla artan ve her gün daha fazla ilgiyle izlenen Forex piyasalarında da düzenli ve güvenli bir şekilde işlem yapılabilmesi amacıyla ve piyasanın ve aktörlerinin yetki ve sorumluluklarının dizayn edilmesi düşünülerek çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu kapsamda, günlük işlem hacmi yaklaşık 6 trilyon dolar seviyesinde olan böyle büyük ve karmaşık bir piyasaya ilişkin herhangi bir regülasyon olmaması durumunun yaratacağı güvensizlik ortamının yatırım ortamı ve yatırımcıları ve dolayısıyla ülke ekonomisini etkileyecek olması nedeniyle SPK tarafından hazırlanan ilk çalışma olan ve özetle kaldıraçlı işlemlere ve bu işlemleri yapabilecek kuruluşlara ilişkin düzenlemeleri içeren tebliğ, 2011 yılında Resmi Gazete yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Böylece ülkemizdeki forex piyasasında yer alacak aktörler için sağlanması gereken kriterler belirlendi ve akabinde özellikle aracı kurumların sertifikasyon işlemleri yapılarak bir piyasada en fazla önemli olan “güven ortamının” sağlanması hız kazandı.
SPK regülasyonu ile Forex yatırımcısının piyasada işlem yapabilmesi için gerekli olan aracı kurumların çalışma prensipleri ve sağlaması gereken minimum kriterlerin yanı sıra yatırımcıların özellikle kaldıraçlı işlem yaparken bazı kurallara ve limitlere uyması sağlanarak risklerinin azaltılması ve büyük kayıplar yaşamalarının önüne geçilmesi öngörülmekte.
Mevzuat ne diyor?
Söz konusu yasal düzenlemelere örnek olarak profesyonel olmayan küçük yatırımcıların (tebliğe göre 20 bin TL altında yatırımı olanlar) kaldıraçlı işlemlerde 1:100 yerine maksimum 1:50’ye kadar işlem yapabilmelerine izin verildi. Öte yandan, yatırım öncesi aracı kurumların sunduğu ve demo hesap olarak bilinen hesaplarda, gerçek piyasa fiyatlarıyla eş zamanlı fiyatlarla en az 6 iş günü ve 50 işlem yapılması zorunluluğu getirilerek yatırımcıların piyasa işlemlerine aşina olması amaçlandı.
Bir önceki yazımız olan Borsa ve Forex Arasındaki Farklar Nelerdir? başlıklı makalemizde Borsa forex ve Forex borsa hakkında bilgiler verilmektedir.