Hepimiz ekonomik bir krizden korkarız. Çünkü krizler diyince işsizlik, yoksulluk, parasız kalmak gibi birçok olumsuzluk hemen zihnimizde canlanmaktadır. Bunların kafamızda canlanması çok doğal çünkü parasızlık nedeniyle aç kaldığımızı veya borçlarımızı ödeyemediğimizi düşünmek bile bizi oldukça huzursuz eder. O nedenle krizlerden hepimiz korkarız. Özel sektörde de çalışsak devlet sektöründe de çalışsak ya işsiz kalma korkusu ya da kemer sıkma politikalarından dolayı paramızı alamadığını düşündüğünüz an işte isyan bayraklarınızı çektiğiniz an olacaktır.
Peki, ekonomik krizin geleceğini bize önceden belli eden emareler vardır. Nedir peki bu emareler?
1-YÜKSEK ENFLASYON
Krizin ilk habercilerinden biri de yüksek enflasyon oranlarıdır. Ülkede kriz döneminin yaşanacağını anlayabilirsiniz. Sürekli artan malların fiyatları üreticilerin bir mallarının giderlerini, borçlarını karşılamada büyük sorun yaşamasına; iki üreticilerin tüketenlere mallarını satmakta zorlanmasına neden olmaktadır. En sonunda üretenler mallarını satamadıklarında ya da borçlarını kapatamadıklarında işçi çıkarmak veya iflas bayrağını çekmektedirler. Yüksek işsizlik oranları ve yüksek enflasyona bağlı alım gücünün düşmesi eşittir ekonomik krizdir.
2- PARANIN DEĞERSİZLEŞMESİ
Yurt içinde ve yurt dışında yaşanan gelişmeler sayesinde doların veya avronun artması demek üretenlerin borçlarının da artması anlamına gelmektedir. Bunun yansıması da büyük oranda borçlar ile çalışan üretenlerin ellerindeki malların değersizleşmesi anlamına gelmektedir. Bu değersizleşme ve borcun ödememesi üretenlerin iflas etmesiyle sonuçlanacaktır. Bizim içinse elimizdeki paranın her gün erimesi anlamına gelmekte ve alım gücümüz düşmektedir.
3- SİYASİ KRİZLER
Öyle anlar gelir ki hiç ummadığınız anda büyük bir krizle karşı karşıya kalırsınız. Siyasi iktidarın olağanüstü değişimi de ekonomik krizin ne olacağını gösterir. Örneğin Ortadoğu’da olan bir savaş çok çabuk etkileyebilir ya da ülkenin iç siyasi istikrarsızlığı çok çabuk bir krize dönüşebilir. Örneğin 2001 krizi Bülent Ecevit’in ırak teskeresini ve ırak operasyonunu kabul etmemesine karşı yapılmış bir operasyon oldu. Bir önce dolar fırlatıldı. İki ardından bir anda yabancı sermaye ülkeden çıkış yaptı ve bununla birlikte borsada olağanüstü bir düşüş gerçekleşti.
4-YÜKSEK BORSA DALGALANMALARI
Tabi ki borsa dalgalanmalarını kestirmek çok zor fakat siyasi dalgalanmalar ve günlük dalgalanmaların dışında sezilen ani çıkışlar inişlerle de karşılaşabiliriz. Genelde krizlerin son safhasında borsalar tamamı ile batışıyla başlar. Sabah bir bakmışsınız borsalar bilmem kaç bin değer kaybetmiş işte alın size kriz fakat büyük borsa simsarları ekonomik krizlerin çıkabileceğini reel borsaların genel seyrini karşılaştırarak çok rahatlıkla anlayabilir.
5- EKONOMİK ŞİŞİRMELER
Aslında ekonomik krizin çıkacağı uygulanan ekonomik programla ilgili bir meseledir. Eğer yıllarca devlet tarafından uygulanan bir şişirme sanal bir ekonomi varsa o balon bir gün patlayacaktır. Örneklemek gerekirse üretmeyen ülkeler, bankacılık sektörüyle veya yabancı sermayeli güvenceli ülkeler krizle her zaman karşı karşıyadır. Çünkü üretmeyenler sürekli ülkenin belli kaynaklarının satılması ve borçlanma ile şişerler (örneğin Yunanistan) bir süre sonra ödenmeyen borçlar bir anda patlak verir. Yabancı sermayelerin büyük miktarlarda sermayeleri ile bir ülkeden yatırım yapmaları her zaman aynı limanda kalacaklarını göstermez. Yabancı sermayeler tehlike gördükleri an ülke içindeki tüm sermayesini çekerek ülkeyi terk eder. Bu da sonuç olarak krizle bütünleşir.
KRİZİ FIRSATA ÇEVİRMEK
Aslında krizler fırsat dönemleridir. Birçok batışın olduğu gibi birçok yeni şirkette kriz döneminde şahlanışları yaşar. Kimleri ölürken, kimleri doğar. Krizi fırsata çevirmek mümkündür. Kriz bir nevi paranın el değiştirme anıdır aslında var olan para uçmaz bazen yer değiştirir. Kriz anlarında çaresizlikten dolayı evlerini satanlar veya vergi düşümleri sayesinde (2009 krizi buna örnektir) kelepir fiyatlara bazı şeylere sahip olunabilir.
Bir önceki yazımız olan Otomatik Ödeme Talimatı Nedir ? Otomatik Ödeme Talimatı Nasıl Verilir ? başlıklı makalemizde Ödeme talimatı nedir, otomatik ödeme ve Otomatik ödeme talimatı hakkında bilgiler verilmektedir.