Döviz Kurunu Belirleyen Etkenler

Döviz piyasası dünyanın en eski, en geniş ve en yoğun finansal piyasası olarak bilinmektedir. Bunun en temel sebebi, ülke ekonomisinin dış dünya ile bağlantısını kurması açısından döviz piyasasının çok önemli bir fonksiyona sahip olmasıdır. Döviz piyasasının en açık tanımı, bir paranın bir diğer para ile değiştirildiği ortamlardır. Döviz piyasada yapılan işlemler uluslararası ticareti kolaylaştırmış ve gün geçtikçe daha fazla mal ülkeler arasında ticarete konu olmuştur.

Döviz kuru neye göre belirlenir?

Döviz fiyatlarına döviz kuru denir. Döviz kuru, iki milli para birimi arasındaki değişim oranını ifade eder. Döviz kuru bir fiyat olmakla beraber herhangi bir malın fiyatından farklıdır. Kur, döviz piyasasında oluşur.

Döviz talebi = Ülke parası arzı

Döviz arzı = Ülke parası talebi

Döviz arzı (ülke parası talebi) ile döviz talebinin (ülke parası arzının) piyasada karşılaşması sonucu dövizin fiyatı, döviz ile döviz ile ulusal para arasındaki kur belirlenir.

Döviz kuru yükselirse yabancı paranın değeri artar, ulusal paranın değeri azalır. Döviz kuru düşerse yabancı paranın değeri azalır, yerli paranın değeri artar.

Bankaların döviz alım sayımı için kur belirlemeleri kote etmek veya kotasyon deyimleri ile ifade olunur. Türkçe olarak ifade etmek gerekirse “Fiyat yazmak” anlamına gelir. Bankalar döviz kurlarını alış ve satış kurları olarak ayrı ayrı kote eder. Bankalar dövizi düşük fiyattan alır yüksek fiyattan satar. Alış ve satış kurları arasındaki fark, bankanın kârını ve işlem giderlerini finanse eder.

Ülkeler bazen uyguladıkları politikalara göre döviz kurunu kontrol etmek isterler veya serbest bırakmak isterler. Uygulanan bu politikalar ikiye ayrılır.

1) Sabit Kur Sistemi

2) Esnek Kur Sistemi

Sabit kur sisteminde, ulusal paranın değeri belli bir yabancı para veya altın cinsinden tanımlanıp bu değer hükümet tarafından sabit tutulur. Bu sistemde ulusal paranın döviz karşısındaki değeri, piyasada serbestçe , döviz arz ve talebi tarafından belirlenemez. Döviz alım sayımı hükümetin ilan ettiği resmi kur üzerinden yapılır.

Esnek kur sisteminde, dövizin ulusal para karşılığındaki değerinin döviz arzı ve döviz talebi tarafından serbest döviz piyasası koşullarında belirlenmesine dayanan bir sistemdir. Dövizin değeri bu sistemde değişkendir. Bu nedenle döviz olarak borçlananlar her zaman döviz kurunun çıkması riskiyle karşı karşıyadır. Mal alım sayımı yapanların kur riskini göz önünde bulundurarak fiyatları belirlemeleri gerekir. Bu da ulusal paranın değerinin istikrarsız olduğu Türkiye gibi ülkelerde sorun yaşanmasına yol açar. Esnek kur sisteminde her an değişme gösteren döviz kurları spekülasyon aracıdır. Kurun artacağı/ düşeceği beklentisi kişileri spekülasyon amacıyla döviz alım satımına yönlendirir. Esnek kur sistemi inde piyasaya devlet müdahalesinin olmaması gerekir. Fakat devlet, kurun aşırı iniş çıkış yapması riskini azaltmak amacıyla ve ticaret yapanların istikrarlı bir ortamda ticaret yapmalarını sağlamak amacıyla döviz piyasasına sıklıkla müdahale eder. Genellikle hükümetler döviz kurlarını belli bir dalgalanma aralığı içinde tutmayı hedefler.

Son zamanlarda ülkemizde dolar fiyatlarının artması birçok sebebe bağlıyken bunlardan biri de yabancı yatırımcının ülkeden dövizini çekmesidir. İstikrarlı bir ortam görmeyen yatırımcı parasını kaybetme korkusuyla veya daha fazla faiz veren bir başka ülkeye gitmek için dövizini çeker. Bu durumda bu ülkede dolar kıtlaşır. Dolar ve döviz fiyatları da artış gösterir. Bu sorunu çözmek için ilk olarak ülkenin ekonomik istikrarını sağlamak gerekiyor. Ayrıca faizleri de fazla düşürmemek gerekir. Böylece döviz kıtlığı yaşanması bir nebze engellenir. Ancak dövizi fazla düşük olması da ihracatçı açısından tercih edilmeyen durumdur. Bu durumda ihracatçı ihraç ettiği malı düşük fiyattan satmış olacak, kazancı düşecektir. Yüksek kur da ithalatçı tarafından istenmez çünkü ithalatçı ithal ettiği malı çok pahalıya almak zorundadır. Döviz kurunun belli değerlerde tutmak her iki taraf içinde getiri sağlayacaktır.

Bir önceki yazımız olan Otomatik Ödeme Talimatı Nedir ? Otomatik Ödeme Talimatı Nasıl Verilir ? başlıklı makalemizde Ödeme talimatı nedir, otomatik ödeme ve Otomatik ödeme talimatı hakkında bilgiler verilmektedir.