Pek çok insan bir hevesle girdiği borsa alanında, bir bilgisi olmadığı ve sembolleri anlayamadığı için, büyük meblağlar kaybedebilmektedir. Halbuki borsa yatırımı, piyasa tahmini, analizi ve veri okumanın üzerine kurulu bir alandır. Basit bir kaç sembolü bilmek, bu sistemden faydalanabilmek için önemli bir noktadır. Alfa ve beta katsayıları arasındaki fark, bizlerin kararını değiştirebilir, daha düzgün yatırımlar yapmamızı sağlayabilir.

Beta

Piyasadaki her gelişme bir portföyü veya hisseyi etkisi bazında etkileyebilmektedir. Beta katsayısı bu hissenin, var olan gelişme altında ne kadar etkilendiğini gösteren bir sayıdır. Bir hissenin alfasının sıfır olduğunu kabul edelim (betayı anlamak adına), borsadaki yüzde 10’luk bir artış, hisseyi yüzde 15 değerinde etkiliyorsa, bu hissede beta sayısı 1,5’tir ve betası yüksek bir hissedir. Bilmemiz gereken bir ayrıntı da, piyasa genelinde bankaların sunduğu hisselerdeki beta rakamları genel olarak 1’e endekslidir. Bu da bize, borsanın hareket etkisinin, bankanın verdiği hisseye bire bir yansıyacağını gösterir. Yeni yatırımcılar için borsa sektöründe bu bilgi işe yarayabilir, çünkü sektör gereği bu işlem için bankalar sizde yüklüce bir miktar para tahsil edecektir. Ancak biraz daha mantıklı ve çalışarak kazanılmış hareketlerde, insanlar bu beta değerini daha ucuza satın alabilecektir. Dikkat etmenizi tavsiye ederiz.

Alfa

Alfa katsayısı nedir sorusunun cevabı, bize bir hissenin veya portföyün başarı katsayısını gösterir olarak tanımlanabilir. Bunu da bir örnekle açıklamaya çalışalım. Örneğin, borsanın sabit kaldığı bir süreçte, bir hissenin değeri yüzde 10’luk bir artış gösteriyorsa, o hissenin alfası da yüzde 10’dur. Bu değerler tabii ki başka riskleri göz ardı ettiğimiz zaman geçerlidir. Piyasa, yatırımcıların karşılaşması için alfası sıfır olan hisselerle doludur. Ancak hedge fonlarına bakarsak, çoğunun alfasının pozitif olduğunu görürüz. Yukarıda belirttiğimiz ucuza beta alma becerisini gösterdiğiniz zaman, hedge fonlarını kullanarak pozitif bir gelir elde edebilirsiniz. Hedge fonları genel olarak beta riskini ‘hedge’ ederek yatırımcılara, şartlar ne olursa olsun, pozitif bir gelir sunmaya çalışır. Beta riskini hedge etmek basit olarak beta satmak demektir.

Alfa Ve Betaya Genel Bakış

Alfa ve beta katsayıları genel olarak borsanın performansını değerlendirmekte kullanılır. Örnek olarak, ülke durumunun kötüye gittiğini, performansının altında bir değere sahip olduğunu ve ekonomik büyümenin istenilen derecede olmadığını düşünüyorsanız, alfa katsayı bu konuda size genel bir bilgi verebilir.

Bir ülkenin alfa değeri hakkında nasıl bir fikir üretebiliriz? Öncelikle bilmemiz gereken bu konuda karşılaştırmalı bir yöntem izleyeceğimizdir. Dış borsalara baktığımızda, eğer onlar yüzde 10’luk bir artış sergilediğinde bakmak istediğimiz ülkenin borsası yüzde 10’dan büyük bir artış sergiliyorsa alfası pozitif; aynı zamanda dış borsa yüzde 10 düştüğü zaman bizim ülkenin borsası yüzde 10’dan daha fazla düşüyorsa alfamız negatiftir. Gelişmekte olan ülkelere kıyasla, aynı kategoride bir ülke, Türkiye’yi bu konuda ele alabiliriz, dış borsalara nazaran daha çok bir düşüş veyahut daha az bir yükseliş sergiliyorsa ülkenin durumu basit olarak kötü diyebiliriz. Bu sonucu da bize alfa değeri vermektedir.

Sonuç olarak, basit örneklerle alfa ve beta katsayısının nasıl hesaplanacağını ve genel olarak bu katsayıların borsa üzerindeki etkileri ve yansıttığı sonuçları incelemeye çalıştık. Makalemizin temel konusu alfa ve beta kısaca şöyle özetleyebiliriz. Alfaya sistematik olmayan risk ölçer diyebiliriz. Tabii ki hisse senedi üzerinde. Beta ise alfadan farklı olarak, bir menkul kıymetin sistematik riskinin ölçen bir katsayıdır.

Bir önceki yazımız olan Otomatik Ödeme Talimatı Nedir ? Otomatik Ödeme Talimatı Nasıl Verilir ? başlıklı makalemizde Ödeme talimatı nedir, otomatik ödeme ve Otomatik ödeme talimatı hakkında bilgiler verilmektedir.