Borsa Analizi

Borsada hisse senetlerine yatırım yapmadan önce kâğıtların ait oldukları kurumların analizinin yapılması ve değerlendirilmesi gerekir. Borsada değer kazanabilecek bir kâğıda yatırım yaparak kazanç sağlandığından dolayı kâğıtların ait oldukları kurumlar gelecek zamanda yükselerek değer kazansın ki hisse senetleri de değer kazanabilsin. Hisse senedi yatırımı yapacak olan yatırımcılar şirket hakkında çok iyi derecede bilgilere sahip olması gerekir. Şirket ve şirketin bulunduğu sektör hakkında detaylı bir araştırma yapması gerekir. Şirketin işlem grafiklerinin incelenmesi ile hisse senedi kâğıtlarına yatırım yapılıp yapılmayacağına karar verilmektedir. Geçmiş zamandan geleceğe doğru olumlu yükselişler meydana gelmiş ise o kâğıtlara yatırım yapılabilmektedir. Finansal piyasa sektöründe borsa analizleri için iki analiz türü bulunmaktadır. Bunlardan biri global ekonomik ve siyasi durumun, toplumsal gelişmelerin, şirketin ve sektörün takip edilmesine dayalı olan temel analiz yöntemi, diğeri ise matematiksel verilen içeren teknik analiz yöntemidir.

Temel Analiz

Sermaye piyasasında yatırım yapabilecek olan yatırımcıların piyasayı dikkatli bir şekilde tanımaları gerekir. Ayrıca piyasayı iyi bir şekilde takip etmeleri gerekir ve ortaya çıkan gelişmelerin piyasada yorumlanması gerekir. Piyasa tanımlaması ve takibi iyi bir şekilde yapılamaz ise sonuç olarak olumsuz ya da olumlu gelişmeler durumunda ya kar edilebilir ya da zarar edilebilir durumlardan fayda görülemez. Ortaya çıkan piyasada ki dalgalanmaların sebeplerinin bilinmesi ve bu sebeplere göre takibinin yapılması, meydana gelen dalgalanmaları öncesinde tahmin ederek kazanç sağlanacak durumlarda kar elde etmek ve fazla kazanç kayıplarının önüne geçmek demektir. Temel analiz yöntemleri asıl anlamda bu konularla ilgili yatırımcılara bilgi akışını sağlamaktadır. Yatırımcılar yatırım kararı alırken temel analiz yöntemleri ile piyasayı analiz ederler. Yatırımcılar bir mal alabilmek için istedikleri an da bu satın alma kararını malın değerini dikkate alarak uygulamaktadır. Yatırımcılar karar verirken tahvilleri ve hisse senetleri gibi finansal araçları bu şekilde etkilerler. Borsa piyasasında bir tahvilin ya da hisse senedinin alım amacı gelecek temettü veya sermaye artmasını elde edebilmektir. Bu sebeple borsa yatırımcıları ileride dağıtılacak olan temettü miktarının ve hisse senedinin tüm bilgilerini iyi şekilde analiz etmek zorundadır.

Herhangi bir hisse senedinde kazanç oluşması sektör, ekonomi ve şirket ile ilgili tüm olaylara göre değişiklik göstermektedir. Bu olaylar göz önünde bulundurulursa hisse senedi gerçek değerini bulabilir. Ayrıca gerçek değerini piyasa fiyatı ile karşılaştırarak alım ve satım kararının alınmasını sağlamaktadır. İşte tüm bu analizler temel analiz türü ile yapılmaktadır. Temel analiz yöntemlerinin en basit mantığı; hisse senedi piyasa fiyatının gerçek değerinin altında kalması ile alım emri, üstünde olması ile de satım emri verilmektedir.

Temel analiz yapılırken ekonomi, sektör ve şirket hakkında detaylı bilgiler incelenmelidir.

Ekonomi Analizi Yapılması

Şirketlerin kapasite kullanım durumunu, verimliliğini ve kar durumunu bir ülkenin ekonomisi etkilemektedir. Bir ülkenin ekonomisi ne kadar canlı ise bir o kadar kullanım, verimlilik ve kar artmaktadır. Bu belirtilen konularda bir etkinin meydana gelmesi demek bunun yanında hisse senetlerinin değerinin de etkilenmesi demektir. Eğer olumlu bir etkileme meydana gelir ise hisse senetlerinin değeri artarken, olumsuz bir etkileme meydana gelir ise hisse senetlerinin değeri düşecektir. Anlaşıldığı üzere genel anlamda ülke ekonomisi durgun ise söz konusu olan hisse senetleri düşme yönünde eğilim gösterecektir. Bundan dolayı da yatırımcılar ellerinde mevcut olan menkulleri azaltmak için çaba sarf edeceklerdir.

Ülke ekonomisinde görülen uzun dalga boyunda ki dalgalanmalara konjonktür dalgalanmalar denilmektedir. Büyüme – gelişme dönemleri ile gerileme – daralma dönemleri bu dalgalanma döneminde yaşanmaktadır. Bu dönemlerde temel analiz inceleme içerisinde ayrı ayrı olarak değerlendirilmektedir.

Ekonomi analizi yapılırken toplumun neyi nasıl ve kim için ürettiği incelenmektedir. Makroekonomi konusu ekonomiyi tam olarak inceler ve ekonomi içerisinde kullanılan kaynakların enflasyon, etkinlik, toplam üretim ve üretimin büyümesi, işsizlik, para talebi ve arzı, faiz oranları, toplam yatırım ve tasarruflar, döviz kuru gibi konularını yakından incelemektedir. Ekonomi analizinde önemli olan hususlar şunlardır:

• Milli hâsıla
• Yatırımlar
• Enflasyon
• Faiz Oranları
• İstihdamdır.

Sektör Analizi Yapılması

Ekonomi analizinden sonrada sektör analizi son derece önemlidir. Çünkü hangi sektörün ne kadar kar getireceği bilinmelidir. Sektör seçimi yaparken bazı konulara dikkat etmek gerekir. Bu konular şunlardır:

• Savaş tehdidi,
• Özelleştirme,
• Yeniden yapılanma süreçleri,
• Konjonktürel daralmalar,
• Dış ticaretlerde meydana gelebilecek değişimlerdir.

Sektörlerin gelişebilmesi için ekonomilerin de gelişmesi gerekir diye bir durum algılanmaktadır. Fakat bazen öyle olmamaktadır. Ekonomik gelişme yaşandığı zaman, bazı sektörler gerileyebilmektedir. Bunun sebebi sektörün teknolojik açıdan eskimesi, modasının bitmesi ve o sektörde talebin azalması gibi durumlardır.

Sektör analizi yaparken,

• Ekonomik değişimler sonucunda sektörler üzerinde nasıl bir etkinin oluştuğunun,
• Devlet başta olmak üzere ulusun ve uluslararası kuruluşların sektör üzerindeki etkilerinin,
• Sektördeki üretim kapasitesinin, arz ve talebin durumunun,
• Teknolojik gelişmelerin sektör üzerinde meydana getirdiği etkinin,
• Sektörün uğraş gerektiren yoğun bir sektör olup olmadığının,
• Emek gücü gerektiren sektörlerdeki işveren ve işçi ilişkilerinin, sosyal örgütlerin ne kadar söz sahibi olduğunun,
• Ham maddenin nereden geldiğinin,
• Üretilen ham maddenin ve sunulan hizmetin talep esnekliğinin bilinmesi gerekir.

Şirket Analizi Yapılması

Şirket analizinin yapılması demek, şirketin geçmiş dönemde yürüttüğü işleri ve bugün ki işlerini inceleyerek gelecekte yapacağı işleri tahmin etme yöntemidir. Bu şekilde şirkete ait hisse senetlerinde nasıl davranış sergileyeceğimize karar verebiliriz.

Şirketi analiz ederken ilk aşamada şirketin zayıf ve güçlü yönlerini, rekabet gücünü belirlemek gerekir. Bunu belirleyebilmek için SWOT Analizi yapılmaktadır. SWOT, strengths – weaknesses – oppurtunities – threats (güçlü – zayıf – fırsatlar – tehditler) anlıma gelmektedir.

Şirket analizi yapılırken tüm nitel ve nicel faktörler ayrı ayrı incelenmelidir.

Nitel faktörler: Şirketin üretmiş olduğu malın ve verdiği hizmetin özellikleridir. Ayrıca talep durumudur, Pazar payıdır ve şirketin yönetiminin kalitesidir.

Nicel faktörler ise; Şirketi finansal açıdan gösteren tablolar ve raporlardır.

Teknik Analiz

Piyasalardaki fiyatlar arz ve talep durumlarına göre dalgalanma göstermektedir. Geçmişteki dalgalanmalara dikkat ederek gelecek varsayımlarla tahmin edilirse bu teknik analiz yöntemidir. Teknik analizlerde fiyat/zaman grafikleri incelenmektedir. Bu grafikler alıcı ve satıcıların farklı zamanlardaki alım – satım tepkilerini göstermektedir. Gelecekteki durum yalnız teknik analiz araçları ile tahmin edilebilir. Piyasada fiyatların oluşabilmesi için etkili olan faktörlere sahip olan sonuçlar, istatiksel yöntemler ile grafik olarak yatırımcı kişilere sunulmaktadır. Teknik analistler; geçmişte fiyat / arz / talep durumlarını, gelecekte yeniden karşılaşabileceği üzerine

Teknik analistler ise; geçmişteki fiyat / arz / talep oluşumlarını, benzer koşullarda gelecekte tekrardan karşılaşılacağı üzerine kurulu teorilerden faydalanarak gelecekteki fiyatlar hakkında belirli sapmalar ile birlikte tahminlere sahip olmalıdır.

Teknik Analiz Araçları

Teknik analiz için destek ve direnç kavramı ile trend önemli kavramlardır.

Destek ve Direnç Kavramı

Destek noktası fiyatların düşmesi aşamasında düşüsün bir anda durarak, gelen talepler doğrultusunda birden yükseldiği seviyedir. Direnç noktası ise fiyatların yükselmesi aşamasında yükselişin bir az ile kesilerek bir anda durduğu seviyeyi göstermektedir. Destek ve direnç noktaları üzerinde işlem hacmi en yüksek seviyededir. Destek ve dirençler yükselen piyasa ile birlikte yükselmektedir. Destek ve direnç noktaları kırılır ise rolleri değişir. Bu noktaların kırılması iki faktöre bağlıdır. Bunlardan biri işlem hacmi diğeri ise o fiyat yüksekliğinde işlem gördüğü vakit aralığıdır.

Trend

Piyasada fiyatlar bir yöne doğru hareket ederler. Bu harekete trend denir. Trendin yönünü arz ve talepler belirlemektedir. Yükselen piyasaya boğa eğilimi, alçalan piyasaya ayı eğilimi yatay piyasaya ise balık eğilimi denmektedir.

Teknik Analiz Yöntemleri

Teknik analiz yöntemlerinden kısaca bazıları şunlardır:

• Fiyat formasyonları
• Bantlar (Boliner bantları gibi)
• Hareketli ortalamalar
• Fiyat göstergeleri
• Elliot dalgaları
• Fibonacci eğrileri/sayıları

Bir önceki yazımız olan Borsa Kazancı Nasıl Vergilendirilir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.