Banka Kara Listesinden Nasıl Çıkılır?

Bugün ekonominin merkezi haline gelen bankalar, insanların isteseler de istemeseler de yollarının düştüğü finansal kurumlardır. İyi yönde kullanıldığında günlük hayatı kolaylaştıran bu sistemler, kötüye kullanımlarda ekonomik olarak zora düşülmesine sebep olmaktadır.

Modern dünyada banka ürünleri gittikçe çoğalmaktadır. Krediler, kredi kartları, mevduat hesapları gibi çeşitli seçenekler bankaların insanlara satmaya çalıştığı hizmetler arasındadır. Bu hizmetler bankalar için gelir kapısı demektir. Kendi gelir yönetimini sağlıklı şekilde planlayabilen bankalar iş müşterilere geldiğinde bahane kabul etmemektedir. Ödenmeyen krediler ya da kredi kartı borçları öncelikle kullanıcıları sonrasında ise bankaları zora sokmaktadır. Özellikle batık krediler yüzünden bankacılık sektörü büyük zarar görmektedir. Tüketiciler için ise durum daha vahim bir hal almakta, ödenmeyen borçlar çeşitli sorunlara yol açabilmektedir. Hatta daha sonrasında ödense dahi insanların siciline işleyen bu olumsuz hareketler, bugün kara liste olarak bilinen bir sistemde yıllarca saklanmaktadır.

Kara Liste Nedir?

Bankalarla yapılan alışverişlerde planlı hareket etmek şarttır. Kredi, kredi kartı ya da diğer borçlanma ürünlerini kullananlar, kendilerine verilen süre içerisinde borçlarını ödemekle yükümlüdürler. Bu ödeme gerçekleşmediğinde bazı sıkıntılar ortaya çıkar. Bankalar ödenmeyen her taksitte öncelikle müşterilerini uyarmakta ve yapılandırmalar teklif etmekte, sonrasında ise daha zorlu şartları harekete geçirmektedir. En nihayetinde ise borçlarını ödeyemeyen ya da ödeseler dahi kara listeye girmiş ve sicili kararmış müşteriler ortaya çıkmaktadır.

Kara liste, iki kurumun tuttuğu kayıtlara halk arasında verilen isimdir. Bu kurumlarda ilki Merkez Bankası’dır. Merkez bankası hem kişilerin hem de şirketlerin sorunlu kredileri ya da çek senetleriyle ilgili ödeme sıkıntılarını veri tabanına kaydeder. Tabi bankalarla yapılan işlemlerde bu kayıtlar tek dayanak olmamaktadır. Burada ikinci olarak devreye giren yapı, KKB yani Kredi Kayıt Bürosu’dur. Bahsi geçen iki kurum, bankalarla bir alışveriş yapan kişi ya da şirketlerin tüm işlemlerini kaydeder. Tutulan kayıtlar veri tabanlarına işlenir ve orada saklanır. İşte halk arasında kara liste olarak bilinen kavram, KKB ve Merkez Bankası kayıtlarının birleşimidir. Başka bir ifadeyle müşteri banka ilişkisinin arşivlenip saklanmasıdır.

Kara Listeye Nasıl Giriliyor?

Bankalarla alışverişi olan çoğu müşteri kara listeye nasıl girildiğini merak eder. Aslında bu listeye bir şekilde bankalardan bir ürün almış ola herkes girmiştir diyebiliriz. Ödemeleriniz düzenli ya da düzensiz olsun, bankalarla bağı olan her müşteri Kredi Kayıt Bürosu veri tabanına kaydedilir. Buradaki kayıttan kasıt müşterinin kişisel verileri değil, yaptığı ödemelerdeki istikrarı veya istikrarsızlığıdır.

Diyelim ki bir bankalarla daha önce bir ilişkiniz olmadı ve ilk defa bir kredi kartı aldınız. Başvuruyu yaptığınız an itibariyle kara liste kaydınız zaten oluşturuldu ve KKB veri tabanına eklendiniz. Bu saatten sonra kullandığınız kredi kartının ödemelerini düzenli yapıp yapmadığınıza bakılacak ve KKB’de bir puanlamaya tabii tutulacaksınız. Ödemelerinizi aksatmanız durumda bu puanlarda düşmeler olurken, zamanında yapılan her ödeme puanınızı yükseltecektir. Oluşturulan puanlama sayesinde diğer bankaların gözünde bir değeriniz olacak ve ürün almak istediğinizde sizin hakkınızda bankalar nezdinde bir görüş oluşmasını da sağlamış olacaksınız.

Merkez Bankası veri tabanı da kara liste kayıtlarının tutulduğu diğer bir kurumdur. Ödemelerde gecikmeler olması halinde müşteriler Merkez Bankası veri tabanına da kaydedilmektedir. Olumsuz imajın oluşmasına sebep olabilecek ödeme bozukluklarının kaydının tutulduğu kurum Merkez Bankası olmakla birlikte Kredi Kayıt Bürosu verileri de müşterinin kara liste durumunu belirleyecektir. Kara listeye girmenize sebep olacak durumları şöyle sıralayabiliriz;

• Kredi ödemelerinde sürekli gecikmeler ve ödeme işleminin imkânsız hale gelmesi,
• Kredi kartı ödemelerinin zamanında ve düzenli yapılmaması,
• Çek ve senet işlerinde olumsuz ödeme grafiklerinin çizilmesi
• Herhangi bir borçtan dolayı yasal takibe maruz kalınması… (en önemlisi budur)

Ödemelerde Gecikme Olması Kara Listeye Girmek İçin Bir Sebep midir?

Bankalarla olan ilişkide ödeme zamanlarının takip edilmesi ve borçların zamanında ödeniyor olması çok önemlidir. Kullanılan bankacılık ürünü ne olursa olsun hem bireysel hem de kurumsal müşteriler ödemelerini zamanında ve tam yapmakla yükümlüdür. Müşteri, yükümlülüğünü yerine getirmediğinde çeşitli zorlamalara maruz kalmaktadır. Kara liste tehdidi de bu zorlamalardan birisidir.

Tek başına değerlendirildiğinde, ödemelerde gecikme olması kara listeye girmede bir sebep değildir. Ödemelerde sürekli bir gecikme olması ise müşterinin kara listeye girmesinde bir sebeptir. Bankalardan kullanılan kredi ya da kredi kartlarının belirli bir süre ödenmemesi durumunda yasal takip başlatılır. Yasada 90 günü aşan ödeme gecikmeler olması halinde takip başlatılabileceği yazmaktadır. Bu takipler idari ve kanuni takip olarak ikiye ayrılır. Kanuni takip ödemelerde 90 günden fazla gecikme olması durumunda başlatılabilirken, idari takip süreleri ise bankaya göre değişiklik göstermektedir.

Ödemelerdeki gecikmenin yasal sürelerin aşılması durumunda Merkez Bankası ve Kredi Kayıt Bürosu veri tabanına müşteri hakkında takip kaydı oluşturulur. Bu kayıt kara listeye girdiğiniz anlamını taşır.

Kara Listenin Bankacılık İşlemlerine Etkileri

İki kurumun veri tabanında tutulan verilerle oluşturulan kara listeye giren müşterileri finans hayatında çeşitli sorunlar beklemektedir. Bir şekilde kara listeye girmiş müşteriler daha sonrasında borçlarını ödemiş olsalar dahi sonraki süreçte banka ürünleri almada sıkıntılar yaşar. Çoğu banka kara listeye girmiş müşterilere ürün satmaz.

Merkez Bankası ve Kredi Kayıt Bürosu veri tabanında açılan kayıtlara göre şekil alan kara listede yer alan müşteri için bankalardan ürün almak aşırı derecede zorlaşacaktır. Bu listeye girilmesine neden olan borç sonraki süreçte ödenmişse bir artı elde edilebilir. Fakat başta da belirttiğimiz gibi bu artı dahi bankalarla alışverişte çok fazla önem taşımayabilir. Yine de kara listede bulunmak, bankacılık ürünlerini alamayacağınız anlamını taşımamalıdır. Gelirinize göre ya da maaşınızı aldığınız banka size kredi ya da kredi kartı satabilir.

Kara Listede Olup Olmadığınızı Nasıl Öğrenirsiniz?

Halk arasında kara liste olarak bilinen ve ekonomik verilerin saklandığı havuzda bulunan verilere ulaşmak mümkündür. Ulaşabileceğiniz bu veriler sayesinde kara listede olup olmadığınızı öğrenebilirsiniz.

Kara listeye veri sağlayan T.C Merkez Bankası kayıtlarına kişiler ve kurumlar bilgi edinme kanunu kapsamında ulaşabilmektedir. Yazılacak bir dilekçe ile Merkez Bankası veri tabanında bulunup bulunmadığınızı öğrenebilirsiniz. Dilekçede talebinizi açıkça belirterek elden ya da postayla bankaya ulaştırdığınız takdirde cevap alabilirsiniz.

Kara listenin bir başka kaynağı olan Kredi Kayıt Bürosu verilerine ise direkt ulaşım söz konusu olmamaktadır. Müşterisi olduğunuz banka aracılığıyla KKB verilerine ulaşabilir ve size sunulacak verilerle durumunuz hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz. Yine Türkiye’de 9 bankanın ortaklığıyla kurulan ve KKB tarafından hayata geçirilen Findeks sistemiyle, kredi puanınıza ulaşabilirsiniz. Ulaşacağınız bu puan sizin kara liste durumunuz hakkında bilgiler edinmenizi sağlayacaktır.

Kara Listeden Ne Zaman Çıkılır?

Buraya kadar kara liste hakkında detaylı bilgileri verdik. Hangi şartlarda bu listeye dâhil olunduğunu anlattık. Peki, kara listeden ne zaman çıkılır? Bu sorunun cevabı eğer takibe düşmüşseniz 5 yıl sonra çıkabilirsiniz şeklinde olacaktır. Kredi Kayıt Bürosu ya da Merkez Bankası verilerinden ne zaman kara listeye girdiğinize ulaşabilir ve listeden çıkış tarihini hesaplayabilirsiniz. Geri ödemesi yapılmamış kara liste kayıtlarında ise çıkabilme süresinin 10 yıl olduğunu da hatırlatmamızda fayda vardır.

Bir önceki yazımız olan Evlilik Desteği 50 Bin TL Kredi İmkanı Evlilik Desteği Nasıl Alınır ? başlıklı makalemizde Devletten evlilik kredisi, evlilik desteği ve evlilik kredisi almak hakkında bilgiler verilmektedir.